Dilista goxo-goxoak lortzeko, honako hauek hartu behar dira aintzat, besteak beste: erabilitako koilara eta lapiko mota, ur-kantitatea eta egosketa-denbora.
Dilistak antzina-antzinatik dira lekale oso estimatuak. Guk dakigula, Neolitotik kontsumitzen dira, eta, gaur egun, oinarrizko produktua dira, batez ere dieta mediterraneoaren eraginpean dauden herrialdeetan. Proteina-, bitamina- eta mineral-iturri garrantzitsua dira dilistak eta aukera asko ematen dituzte sukaldean: udako entsaladetan, arrozarekin batera prestatuta edo, garai hotzetan, erregosita. Emaitza bikainak lortzeko, bai zaporeari, bai testurari eta itxurari dagokienez, badira aintzat hartu beharreko trikimailu erraz batzuk. Honako artikulu honek dilista ezin hobeak prestatzeko zenbait ideia praktiko biltzen ditu.
Dilista perfektuak prestatzeko bederatzi trikimailu erraz
Erregostea eta egostea dira dilistak prestatzeko modurik ohikoenak. Txorizoarekin edo saiheskiekin batera egin daitezke, edo barazkiekin bakarrik, baina baita baratxuriarekin eta piperrautsarekin prestatutako olio errearekin ere. Gaztelaniaz “Lentejas viudas” (dilista alargunak) esaten zaie batere haragirik gabe prestatzen direnei. Kasu horretan eta beste batzuetan, honako bederatzi ideia hauek emaitza hobea lortzen lagunduko digute:
- Aldez aurretik hautatzea. Dilistak prestatu baino lehen, garrantzitsua da hautaketa egitea, batez ere solte erosten baditugu, tartean harri-zatitxo batzuk izan baititzakete. Komenigarria da lehor daudela mahaia baten gainean bat-banaka gainbegiratzea, nahi ez ditugun puska horiek kentzeko. Paketatutako dilistekin ez da beharrezkoa horrelakorik egitea, kontrol zorrotzak egiten baitizkiete inolako zikinik izan ez dezaten.
- Garbiketa. Dilistak (edo beste edozein lekale) prestatu baino lehen, funtsezko pausoa da, biltze-, lehortze- eta garbitze-prozesutik datorren hauts asko izaten baitute. Garbitu eta uretatik pasatu eta gero, dilistak egosten has gaitezke aurretik beratzen utzi gabe. Abantaila hori dute beste lekaleen aldean: aski dira bi ordu prestatu eta jaten hasteko.
- Lapikoak. Dilistak egiteko, altzairu herdoilgaitzezko ontziak, lapiko esmaltatuak edo buztinezko lapikoak dira hoberenak, aldagaitzak direlako. Aluminioa eta burdina ez dira aukera onak; izan ere, dilistek eta material horiek elkarri eragiten diote eta, hala, dilistek nolabaiteko zapore metalikoa hartzen dute.
- Neurriak. Erregosita prestatzeko, dilistak lapiko batera bota eta urez estali, berek hartzen duten baino bost zentimetro gorago. Ur-bolumenarekin asmatzea garrantzitsua da; izan ere, dilistak egosketa gertatzen den bitartean hidratatzen dira eta, beraz, beren tamaina handitu egiten da. Sua indar handiegiarekin jartzen badugu, ura agortuko da dilistak oraindik egin gabe daudela. Kasu horretan, ur hotz pixka bat botako dugu. Hala, tenperaturak behera egingo du eta irakinaldi geldo eta mantsoa izango dugu.
- Zikinak kentzea. Batzuetan, dilistak irakiten hasten direnean, aparra sortzen da goiko aldean eta, ilunegia bada, kendu egin behar da. Apar horrek adierazten digu dilistak ez ditugula behar bezala uretatik pasatu.
- Denborak. Dilistak irakiten hasi eta gero, suaren indarra jaitsiko dugu, egosketa berotasun suabe eta uniformearekin egin dadin. Tenperatura altuegia bada, dilistak lapikoaren hondoan itsatsiko dira oso-oso azkar. Ideia bat izan dezagun: egosketa-denbora 60 eta 90 minutu bitartekoa izango da, dilista-mota zein den. Hala ere, sua indar handiegiarekin badago, 40 minuturen buruan, dilistek azala galduko dute eta azalaren eta mamiaren arteko nahasketa lapikoaren hondoan itsatsiko da.
- Koilarak. Hasieran, dilistei eragiteko (oraindik gogor daudela), koilara bat erabil dezakegu, mantso-mantso mugituz. Horretarako, beti, hobe da egurrezko koilara bat erabiltzea eta ez metalezko bat; izan ere, material horiek gogorragoak dira eta dilistak puskatu egiten dituzte. Hala ere, dilistak egiten eta beratzen hasi badira, hobe da inolako koilararik ez erabiltzea. Nahastea beharrezkoa balitz, hoberena litzateke lapikoari eskuekin bi eskulekuetatik heltzea eta keinu suabe batez hara-hona mugitzea, dilistak elkarren artean nahas daitezen.
- Testura. Dilistek, egosi eta gero, krematsu samar gelditu behar dute. Egosteko behar baino salda gehiago eman badiegu, ez da hala gertatuko. Hala ere, nahasketa erraz honekin loditu ditzakegu: atera burruntzali bat dilista, irabiagailutik pasatu, ontzeko erabilitako barazki batzuekin batera, eta, berriz ere, pure gisa bota gainerako dilistekin.
- Zaporea. Egosten ziren bitartean, barazkiak puska handitan bota baditugu, ideia ona da barazkiak egosita daudela ateratzea, irabiagailutik pasatu eta barazki-krema horren parte bat dilistetara bota. Gainerako guztiarekin batera zenbait minutuz egosten uzten badugu, loditzeaz gain, zapore osagarri oso gozoa lortuko dugu. Hori bai, kremaren parte bat bakarrik bota; izan ere, dena ematen badiogu, dilisten zaporea galduko dugu eta jakiak zapore onduegia izango du.
