Dilistak era askotara presta daitezke, nahiz eta beharrezkoa den mota egokia hautatzea eta zenbait xehetasun kontuan izatea

Dilista lekale lehor bat da, oso estimatua sukaldaritzan bere zaporeagatik eta moldaerraza delako. Gisatu oso sendoak presta daitezke dilistekin, edota entsalada oso arinak. Gaur egun, egosita eta ontziratuta ere merkaturatzen dira, xukatu eta kontsumitzeko prest. Aukera oso interesgarria da lagungarri gisa, janaria prestatzeko denborarik izaten ez den egun horietarako. Prestatu nahi badira, garrantzitsua da dilista egokiak aukeratzea eta kontuan izatea zenbait trikimailu eta aholku plater aparta lortzeko. Plater goxo hori lortzeko zenbait xehetasun eskaintzen ditu artikuluak.

Dilistak: motak eta ezaugarriak

Dilista mota desberdinak daude merkatuan. Mota arruntenen, eta kontsumituenen, artean hauek nabarmentzen dira:

• Dilista horiak, edo gaztelar gisa ere ezagutzen direnak, tamaina handikoak eta oso lauak dira; iraunkorrak dira egostean eta ez dira desegiten. Handiagoak direnez eta ez direnez maskalak, egokienak dira entsaladak egiteko edo egosi ostean salteatzeko, hobeto jasaten baitituzte janaria prestatzeko teknikak.
• Pardina dilistak, edo frantsesak, txikienak dira. Erraz desegiten dira, behar baino gehiago egosiz gero. Apur bat irintsuak dira, nahiz eta zapore oso finekoak diren. Loditasun ona ematen diote saldari eta gisatu oso krematsuak egin daitezke, baina potajea hozten denean, masa bezala geratzen da. Berriz berotzean, kontu handia izan behar da kazuelaren hondoan itsats ez daitezen.
• Dilista gorriak, Hego Ameriketan du jatorria, oso txikia da, kolore gorrixka eta laranjaxka du. Zapore eta testura atsegina du egosi ostean.

Dilistak prestatzeko xehetasun garrantzitsuak

Dilisten prestaketak trikimailu bat du. Denborak kontrolatzea edo kazuelak ongi aukeratzea dira sekretu horiek. Baina, zalantzarik gabe, garrantzitsuena garbitzea da prestatu baino lehen. Lekaleak garbiak badaude ere, batzuetan lur-hondarrak edo harritxoak izan ditzakete; batez ere, soltean erosten badira. Bigarren “garbiketa” ur beroarekin egostean egingo da.

Dilistak beheratzen jarri behar dira? Beste lekale batzuek ez bezala, ez da derrigorrezkoa urrats hori ematea dilistekin. Erraz egosten direnak erosi badituzu, edo eltze espresean egin behar badituzu, ez dituzu beratzen jarri behar. Baina ohiko kazuela batean egiten badira, ur hotzetan utzi behar dira 8-10 ordu erabili baino lehen.

Dilistak prestatzeko, kazuela batean jartzen dira eta ur hotzarekin estaltzen dira (ez beratzen erabilitakoa). Su baxuan egosten dira azala ez galtzeko eta, ura irakiten hasten denean, kendu egiten da gainazalean sortzen den marroi-koloreko aparra, dilisten azaleko zikinkeria baitu aparrak. Ondoren, eta irakite leun eta etengabea mantenduz, gozatzeko gaiak gehitzen dira.

• Dilista “alargunak”. Tipula, porrua, piper berdea eta azenarioa gehitzen zaizkio. Barazki horiek oso txikituta gehi daitezke, dilistekin batera egos daitezen, edo osorik ere egin daitezke. Horrela, egosi ostean kazuelatik atera, purea egin arte birrindu eta berriro gehi daitezke gisatuan. Barazki horiekin eta oliba-olio parrastada bat nahikoa dira dilista “alargun” goxo batzuk prestatzeko, hau da, haragirik gabe.
• Dilistak haragiarekin. Dilistak txorizoarekin edo saiheskiarekin prestatu nahi badira, egosketa hasieran gehitu behar dira elikagai horiek. Egin ahala aterako dira: lehenik txorizoa eta gero saiheskia. Askotan, dilistak adina denbora behar izaten du egiten saiheskiak.
• Dilistak arrozarekin. Konbinazio hau, zaporetsua izateaz gain, oso interesgarria ere bada elikagai-ikuspegitik. Dilista eta barazki gisatuaren antzera prestatzen dira. Desberdintasuna egosketaren ia amaiera aldera dago. Arroz eskutada bat botatzen da dilista egiten amaitzeko.

Dilisten potajea (“alargunak”, arrozarekin edo haragiarekin izan), oro har, oliba-olio koilarakada batzuetan baratxuri-xafla batzuekin egindako olio erre bat gehituz amaitzen da. Dilista alargunak egin badira, piperrauts pixka bat gehi dakioke olio erreari, poztasun eta zapore ukitu bat emateko potajeari.

Dilistak erabiltzeko eta aprobetxatzeko beste ideia batzuk

Potajeez gain, dilistak beste modu batzuetan ere egin daitezke. Urarekin soilik egosi daitezke bi orduz eta, egositakoan, xukatu eta nahi bezala ondu daitezke.

• Tipuleta fresko zatiak, piper gorria eta otarrainska eta laranja zatitxoak dituen ozpin-olio bat gehi dakieke. Horrela, entsalada freskagarri bat lortuko da.
• Bestela, mostaza, tipuleta, oliba-olioa eta bakailaoa dituen ozpin-olio bat presta dezakezu.
• Zerba eta urdaiazpiko salteatu bat edo ahate-konfit zatiak ere gehi ditzakegu, hornigai gisa erabil ditzakezu, egosi ostean apur bat salteatuta, ehiza-plater bati laguntzeko.
• Dilista-potaje baten hondarrak erraz aprobetxa daitezke. Nahikoa da dilista pure edo kremak prestatzea eta ogi-txigorki kurruskari batzuekin lagun ditzakezu. Kasu horietan, askotan, oliba-olio parrastada bat eta basokada esne gehitu izan ohi da dilista-pureari; ondoren, guztiari irakinaldi bat eman eta, azkenik, iragazkitik pasatzeko.
• Eta txorizoa edo saiheskia dituen dilista-potaje bat aprobetxatu nahi baduzu, haragi-zatiak apurtzen dira, guztia su baxuan egosten da pasta krematsu bat egin arte, bexamel oso lodia bat gehitzen da eta, nahaste horrekin, dilista, txorizo eta saiheski kroketak egingo dituzu.